ويتامين E و خواص بيشمار آن

ويتامين E به عنوان يك ماده مغذي و آنتي اكسيدان در بدن عمل مي كند. به طور طبيعي در برخي از مواد غذايي وجود دارد و گاهي به مواد غذايي ديگر اضافه مي شود. ويتامين E در هشت شكل شيميايي موجود است. آلفا توكوفرول شكلي از اين ويتامين به بهترين نحو نيازهاي غذايي انسان را تامين مي كند.

۱. يكي از ويتامين‌هاي حاوي آنتي اكسيدان

بيشتر افراد از فوايد آنتي اكسيدان‌ها آگاه هستند، اما آنها دليل اين اهميت را نمي‌دانند. آنتي اكسيدان‌ها مي‌توانند براي محافظت از قلب، كنترل عوارض ديابت، مقابله با زوال عقل و حتي پشتيباني از بينايي، مفيد باشند.

شما مي‌توانيد با گنجاندن ميوه‌ها و سبزيجات بيشتر در برنامه غذايي خود، مقدار آنتي اكسيدان مورد نياز بدن را تأمين كنيد. علاوه بر اين، آنتي اكسيدان‌ها در بسياري از مواد غذايي بر پايه گياهان، مانند چاي و شكلات نيز وجود دارند.

۲. مبارزه با راديكال‌هاي آزاد اكسيژن

اگرچه انواع مختلف از آنتي اكسيدان‌ها وجود دارند، اما برخي از آن‌ها نسبت به ساير آنتي اكسيدان‌ها رايج‌تر هستند. ويتامين‌هاي E و C و A از جمله رايج‌ترين ويتامين‌هاي آنتي اكسيداني هستند. در اين‌جا معمولاً راديكال‌هاي آزاد اكسيژن، مورد نظر است. بدن ما به‌طور طبيعي، اين راديكال‌هاي اكسيژن را در نتيجه برخي فرايند‌هاي بيولوژيكي توليد مي‌كند.

اين راديكال‌ها مضر هستند، زيرا مي‌توانند موجب آسيب زدن به سلول‌هاي بدن شوند. ويتامين E به عنوان يك آنتي اكسيدان به بدن براي رها شدن از راديكال‌هاي آزاد اكسيژن، كمك مي‌كند و مانع از آسيب سلولي مي‌شود.

۳. محافظت از DNA

راديكال‌هاي آزاد اكسيژن، گاهي اوقات مي‌توانند به DNA سلول‌هاي سالم مختلف درون بدن شما حمله كنند. نقش اصلي DNA در بدن، مانند يك نقشه ساخت و طراحي است. يعني به سلول‌هاي شما براي توليد پروتئين‌هاي ضروري خاص، فرمان مي‌دهد.

وقتي راديكال‌هاي آزاد، DNA را مورد هدف قرار مي‌دهند، اين كار مي‌تواند باعث شود DNA دستور‌هاي غير معمولي به سلول‌ها بفرستد. اين حادثه موجب مي‌شود سلول‌ها شروع به تقسيم غير قابل كنترل و ايجاد تومور كنند. ويتامين E با حذف اين راديكال‌هاي خطرساز، از DNA شما محافظت مي‌كند.

۴. تقويت سيستم ايمني بدن

ويتامين E از راه حذف راديكال‌هاي آزاد از بدن و همين‌طور بهبود اثر ضد التهابي، موجب كندسازي روند پيري سلول‌هاي بدن مي‌شود. اين ويتامين با تقويت سيستم ايمني بدن و فراهم كردن آنتي اكسيدان‌ها از شما در برابر بروز انواع زيادي از بيماري‌ها محافظت مي‌كند. يكي از مهم‌ترين روش‌هايي كه مي‌تواند به سالم ماندن شما كمك كنند، استفاده از غذا‌هاي حاوي ويتامين E است.

۵. برخي از انواع ويتامين E نسبت به ساير ويتامين‌هاي اين گروه اثر محافظتي بيشتري فراهم مي‌كنند

ويتامين E تنها يك تركيب واحد نيست، بلكه اين ويتامين به‌صورت يك گروه از ۸ شكل شيميايي وجود دارد. اين گروه از چهار توكوترينول و چهار توكوفرول، تشكيل شده است. به اين تركيباتف زماني "ايزومر" گفته مي‌شود كه تركيبات مختلف فرمول يكسان، اما نحوه چيدمان اتم‌هاي متفاوت داشته باشند.

چهار ايزومر توكوترينول آلفا، بتا، گاما و دلتا و چهار توكوفرول آلفا، بتا، گاما، دلتا توكوفرول هستند. در تحقيقات مشخص شد كه براي محافظت از سيستم ايمني بدن، ايزومر‌هاي آلفا توكوترينول و گاما توكوترينول، بيشترين اثرگذاري را دارند.

۶. خواص براي كبد و متعادل كردن سطح كلسترول

حفظ وضعيت كلسترول بد LDL در سطح كم مي‌تواند باعث كاهش خطر ابتلا به بيماري قلبي شود، البته كلسترول مفيد HDL همان چيزي است كه بدن به آن نياز دارد. بيشتر افراد، كلسترول را به عنوان يك چيز بد مي‌شناسند كه موجب آسيب زدن به بدن و بروز بيماري قلبي مي‌شود؛ اما اين موضوع درباره كلسترول، درست نيست. اگرچه بالا بودن سطح كلسترول، خطرساز است، اما اين به آن معنا نيست كه كلسترول به‌طور كلي، ماده بد و مضر است.

تنها زماني كلسترول، دردسر ايجاد مي‌كند كه سطح كلسترول خون از حد طبيعي، بيشتر شود. كلسترول به‌طور طبيعي در بدن از سوي كبد توليد مي‌شود، زيرا بدن از اين ماده مهم براي توليد هورمون‌هاي خود استفاده مي‌كند.

همچنين، وجود كلسترول براي عملكرد درست سلول‌ها و اعصاب بدن، اهميت دارد. به همين دليل، براي حفظ سلامت بدن بايد دقت كنيد كه سطح كلسترول شما متعادل باشد و ويتامين E مي‌تواند به شما در رسيدن به اين هدف كمك كند.

۷. محافظت از قلب

كلسترول، يك ماده خطرساز محسوب نمي‌شود، اما سطح بالاي آن در خون، مضر است. كلسترول به دو صورت كلسترول خوب (HDL) و كلسترول بد (LDL) طبقه‌بندي مي‌شود. وقتي سطح كلسترول بد در خون افراد بالا باشد، آنها در معرض خطر حمله قلبي هستند. هنگامي كه راديكال‌هاي آزاد از سوي كلسترول بد اكسيد مي‌شوند، احتمال نفوذ آن به ديواره رگ‌ها بيشتر مي‌شود.

ويتامين E به عنوان يك آنتي اكسيدان مي‌تواند نقش مهمي در جلوگيري از اكسيداسيون كلسترول كه موجب تشكيل كلسترول بد LDL و افزايش خطر ابتلا به بيماري قلبي مي‌شود، ايفا كند.

۸. تأمين بسياري از مواد مغذي

توصيه مي‌شود كه به‌جاي مصرف مكمل ويتامين E، منابع غذايي طبيعي حاوي اين ويتامين را در برنامه غذايي خود بگنجانيد. مواد غذايي، مانند بادام و اسفناج، سرشار از انواع ماده مغذي مفيد و آنتي اكسيدان‌هايي هستند كه براي حفظ سلامت شما اهميت بسياري دارند.

تغذيه مناسب براي بهبود و تقويت سلامت، مفيد است. جهت كاهش سطح كلسترول بد در خون و محافظت از قلب، گنجاندن اين مواد در برنامه غذايي نيز مي‌تواند مفيد باشد.

۹. محافظت از سيستم عصبي

براي سيستم عصبي سالم داشتن، جذب مقدار كافي ويتامين E حياتي است. ويتامين E با حذف راديكال‌هاي آزاد از بدن به محافظت از سيستم عصبي شما مي‌پردازد. زماني در معرض خطر ابتلا به كمبود ويتامين E قرار مي‌گيريد كه سطح اين ويتامين در بدن، كاهش پيدا كند.

كمبود ويتامين E شما را در معرض خطر ابتلا به بيماري‌هاي مغز و نخاع قرار مي‌دهد. توجه به اين نكته مهم است، زيرا بر اساس آخرين آزمايش‌هاي باليني صورت گرفته، براي پيشگيري از زوال عقل در بيماري آلزايمر، مصرف مكمل ويتامين E سودمند اثبات نشده است.

۱۰. فوايد براي پوست و جوان‌سازي آن

ويتامين E مي‌تواند براي محافظت از پوست در برابر اثر زيان‌آور اشعه ماوراء بنفش مفيد باشد. در يك تحقيق مشخص شد كه استفاده از ويتامين E و ويتامين C بر روي پوست مي‌تواند از پوست در برابر آسيب ناشي از نور خورشيد محافظت كند. اين يكي از دلايلي است كه چرا يك برنامه غذايي سرشار از ويتامين E و ساير آنتي اكسيدان‌ها موجب ظاهر سالم و جوان‌سازي پوست مي‌شود.

در يك بررسي ديگر مشخص شد كه ويتامين E يك تركيب بسيار عالي براي جوان‌سازي پوست محسوب مي‌شود. همين موضوع، باعث شده است كه استفاده از ويتامين E به عنوان يك روش طبيعي بسيار خوب براي جلوگيري از پيري پوست، در نظر گرفته شود.

۱۱. خواص براي مو و تحريك رشد آن

ويتامين E مي‌تواند يك نرم‌كننده عميق و خوب براي مو‌ باشد و درخشندگي و رطوبت مورد نياز آن‌ را تأمين كند. همچنين مي‌تواند مو‌ها را براي رشد بيشتر، تحريك كند. به‌عنوان يك آنتي اكسيدان عالي مي‌تواند خاصيت ترميم‌كنندگي براي مو‌هاي آسيب‌ديده داشته باشد.

براي اين كار مي‌توانيد ويتامين E را مستقيم روي مو‌هاي خود بماليد يا ميزان استفاده از مواد غذايي حاوي ويتامين E را افزايش دهيد. برخي از محصولات مراقبت از مو، حاوي ويتامين E هستند تا براي درمان آسيب‌ديدگي‌هاي مو، اثرگذاري بيشتري داشته باشند.

۱۲. اهميت ويتامين E در دوران بارداري (خواص اين ويتامين براي زنان)

اگر در دوران بارداري قرار داريد، بايد سعي كنيد تا حد امكان يك برنامه غذايي سالم و متعادل براي خود تهيه كنيد. يعني بايد از ميزان دقيق مواد مغذي مختلف كه دريافت مي‌كنيد، آگاه باشيد. برخي از مواد مغذي ضروري كه بايد به آن‌ها توجه داشته باشيد، شامل ويتامين‌ها هستند.

با يك برنامه غذايي سالم مي‌توانيد مقدار مناسبي از ويتامين‌ها در بدن را فراهم كنيد كه اين كار به رشد و تكامل جنين شما كمك كند. البته ويتامين E نيز از اين قاعده، مستثني نيست.

در دوران بارداري، بايد غذا‌هاي سرشار از ويتامين E استفاده كنيد. با اين حال، در دوران بارداري بايد از مصرف مكمل‌هاي ويتامين E خودداري كنيد. در تحقيقات مشخص شد كه مصرف مكمل‌هاي ويتامين E باعث بروز عوارض جانبي، مانند درد شكم در زنان باردار مي‌شود. همچنين، اين مكمل‌ها ممكن است باعث بروز خطر پارگي زودرس غشا‌ها شوند.

۱۳. درمان اختلال متابوليسم چربي‌ها

ويتامين‌ها مي‌توانند به دو صورت ويتامين‌هاي محلول در آب يا ويتامين‌هاي محلول در چربي باشند. ويتامين‌هاي محلول در آب، شامل ويتامين‌هاي B كمپلكس و اسيد فوليك هستند و ويتامين‌هاي محلول در چربي، شامل ويتامين E، ويتامين K، ويتامين D و ويتامين A هستند. همان‌طور كه مي‌بينيد، ويتامين E يك ويتامين محلول در چربي، محسوب مي‌شود.

يعني براي اين كه بدن بتواند ويتامين E جذب كند و از همه مزاياي آن براي سلامتي بهره ببرد، بايد مقدار كمي چربي در برنامه غذايي خود داشته باشيد. برخي از افراد، به دليل ابتلا به بيماري‌هاي خاصي نمي‌توانند چربي‌ها را درست هضم يا جذب كنند و همين موضوع، آنها را مستعد ابتلا به كمبود ويتامين‌هاي محلول در چربي مي‌كند.

۱۴. درمان فيبروز كيستيك

فيبروز كيستيك، بيماري ژنتيكي (ارثي) محسوب مي‌شود كه بر ارگان‌هاي مختلف بدن، اثر مي‌گذارد. ارگاني كه مورد هدف اصلي قرار مي‌گيرد، ريه است، اما مي‌تواند بر كبد و پانكراس (لوزالمعده) نيز اثر بگذارد. افرادي كه دچار فيبروز كيستيك هستند، ترشحات غليظ در لوزالمعده خود دارند. لوزالمعده، به‌طور طبيعي، براي كمك به هضم انواع مختلف غذا‌ در بدن، آنزيم‌هاي مختلف ترشح مي‌كند.

با اين حال، در بيماري فيبروز كيستيك، اين ترشحات غليظ، مانع از عبور آنزيم‌ها به داخل روده كوچك مي‌شوند. در نتيجه، جذب برخي از مواد مغذي را دچار مشكل مي‌كنند. اين مواد مغذي، شامل ويتامين‌هاي محلول در چربي A ، K ، E و D هستند. همين موضوع، باعث كاهش سطح اين مواد مغذي در بدن مي‌شود.

۱۵. كمك به بسياري از عملكرد‌هاي بيولوژيكي

ويتامين E يك آنزيم محلول در چربي است. اين به آن معني است كه مي‌تواند با غشا‌هايي كه سلول‌هاي بدن ما را احاطه كرده‌اند، تركيب شود. از آن‌جا كه ويتامين E يك آنتي اكسيدان قوي محسوب مي‌شود، مانع از اثرگذاري راديكال‌هاي آزاد بر اين سلول‌ها مي‌شود. ويتامين E مي‌تواند فعاليت آنزيم‌هاي مختلف را تنظيم كند.

انواع خاصي از اين ويتامين مي‌توانند آنزيم پروتئين كيناز C (PKC) را كه بر رشد عضلات صاف اثر مي‌گذارد، مهار كنند. ويتامين E همچنين مي‌تواند موجب افزايش اثربخشي يك ضد انعقاد خوراكي متداول به نام وارفارين شود.

سخن پاياني

ويتامين E به‌عنوان يك آنتي اكسيدان مي‌تواند نقش مهم در جلوگيري از اكسيداسيون كلسترول كه موجب تشكيل كلسترول بد LDL و افزايش خطر ابتلا به بيماري قلبي مي‌شود، داشته باشد.

منبع : سلام دكتر